ႁူင်းထမ်းလူင် ဝတ်ႉဢွင်ႇမင်ႇၵလႃႇ ဝဵင်းၵုၼ်ႁဵင်

ၵႂၢမ်းၼမ်း
ႁူင်းထမ်းလူင် ဢၼ်မၢၼ်ႈၶဝ်ႁွင်ႉဝႃႈ “ထမ်ႇ မႃႇယူင်ႇ”ၼႆၼၼ်ႉ ၼႂ်းၵျွင်းမုၼ်ၸဝ်ႈတိုၼ်း လႆႈမီးၵူႈလင်ယဝ်ႉ။ ပေႃးဝႃႈတေတႄႇတင်ႈ ၵျွင်းၼိုင်ႈလင်ၼႆ (ၵၢမ်ႉပႃႈၼမ်) ၵႆႉၵႆႉဢွၼ် ၵၼ်ၵေႃႇသၢင်ႈ ႁူင်းထမ်းလူင် ဢွၼ်တၢင်း တီႈဢၼ် တေသၢင်ႇထုၵ်ႇၼၼ်ႉသေ ၵျွင်း ဢွၼ်ႇတၢင်ႇလင် မိူၼ်ၼင်ႇ-ၵျွင်းၼွၼ်း သင်ႇၶႃႇၸဝ်ႈ၊ ၵျွင်းသုင်းသွမ်း၊ ၵျွင်းသိမ်ႇ ၼႆတႄႇၵွႃႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉတေႉ ၸင်ႇၵွႆႈၵေႃႇ သၢင်ႈဢဝ် ဝၢႆးလင်မၼ်းယဝ်ႉ။ ႁူင်းထမ်း ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ပဵၼ်တီႈဢၼ်မီး ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈ ပုတ်ႉထၸဝ်ႈသေ ပဵၼ်တီႈဢၼ်ႁူမ်ႈၵၼ် ႁဵတ်းၵၢၼ်လီၵုသူဝ်ႇ မိူၼ်ၼင်ႇ-ႁူမ်ႈၵၼ် ဝႆႈၽြႃး၊ ၼင်ႈၽႃႇဝၼႃႇ၊ ပၢင်ႁေႃး/ထွမ်ႇတြႃး တႄႇၵွႃႇၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။



ႁူင်းထမ်းဢၼ်ႁဵတ်းဝႆႉ မိူဝ်ႈတႄႇတင်ႈၵျွင်း ၼၼ်ႉ ၸွမ်းၼင်ႇ ၵၢပ်ႈလႂ်ပၢၼ်ၼၼ်ႉသေ သင်ဝႃႈတိုၵ်ႉၵႅပ်ႈတိုၵ်ႉလဵၵ်ႉၼႆၵေႃႈ မႄးၶႂၢၵ်ႈ ႁႂ်ႈၵႂၢင်ႈ ႁႂ်ႈယႂ်ႇ၊ သင်ဝႃႈ တိုၵ်ႉတႅမ်ႇ ၼႆၵေႃႈ မႄးယွင်ႈႁႂ်ႈသုင်၊ သင်ဝႃႈ ပေႃးဢဝ်ၵၢပ်ႈပၢၼ် ဝႃႈ မၼ်းၵဝ်ႇၼႃႇယဝ်ႉၼႆၵေႃႈ ဢွၼ်ၵၼ် ယႃႉသေ မႄးသၢင်ႈၶိုၼ်းဢၼ်မႂ်ႇ ႁႂ်ႈမၼ်း ၶႅမ်ႉလိူဝ်မႃး ယူႇယဝ်ႉ။ ဢၼ်ဢွၼ်ၵၼ် မႄး ၶႂၢၵ်ႈ၊ မႄးယွင်ႈ မႄးယုၵ်ႉ၊ ၶိုၼ်းယႃႉ ႁဵတ်း မႂ်ႇ တႄႇၵွႃႇၸိူဝ်းၼႆႉ ဢိင်ၼိူဝ် ၸဝ်ႈသြႃႇ ၼင်ႈၵျွင်း၊ ၸုမ်းၵေႃးပၵ၊ တၵႃႇၶိုၼ်ႈၵၢၼ်ႇ ၶိုၼ်ႈၵျွင်း၊ ၸဝ်ႈတႃႇၼၶၢမ်ႇငဝ်ႈ တႄႇၵွႃႇၶဝ် ဢုပ်ႇဢူဝ်း ငူပ်ႉငိၵၼ်သေ ပဵၼ်မႃးယဝ်ႉ။

ႁူင်းထမ်းလူင် ၵျွင်းဢွင်ႇမင်ႇၵလႃႇ
ႁူင်းထမ်းလူင် ၵျွင်းဢွင်ႇမင်ႇၵလႃႇ ၼႆႉၵေႃႈ ပေႃႈထဝ်ႈလွႆထႃး ပဵၼ်ငဝ်ႈ ႁူမ်ႈၶဝ်ႈပႃး တၵႃႇသတ်ႉထႃးၶဝ် ၼႂ်းဝဵင်းၵုၼ်ႁဵင် ၽွင်း မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ဢွၼ်ၵၼ်ႁဵတ်းသၢင်ႈဝႆႉ မိူဝ်ႈပီ-1331 ၼီႈ၊ မိူဝ်ႈလုၵ်ႉဢဝ် တီႈၵျွင်းဝဵင်းၼၢင်း ၽၢႆႇဢွၵ်ႇၼမ်ႉပၢင်ပုၼ်ႉသေ ၶၢႆႉမႃးတႄႇၵျွင်း မႂ်ႇ  ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တႄႇဢဝ် မိူဝ်ႈၼၼ်ႉမႃး တေႃႇထိုင် မိူဝ်ႈပီ-1376 ၼႆႉ ဢႃႇယု ႁိုင် ယၢဝ်း မီးၵွႃႇ သီႇသိပ်းႁႃႈ/သီႇသိပ်းႁူၵ်းပီ ယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်းသီႇသိပ်းႁႃႈပီၼႆႉ ၸွမ်း ၼင်ႇ ၵၢပ်ႈပၢၼ်မၼ်းသေ မႄးလုမ်းလႃး မႄးသိူဝ်ႇ မႄးႁၢင်ႈၶိူင်ႈ ႁႂ်ႈလီလူလီတူၺ်း ၶႅမ်ႉတိူဝ်းလိူဝ်ၵဝ်ႇ မွၵ်ႈၵႃႈၼၢၼ်ႉၵူၺ်း၊ ႁႂ်ႈ ယႃႉသေလႄႈမႄးႁဵတ်းၶိုၼ်းမႂ်ႇမႂ်ႇတေႉ ဢမ်ႇ ပႆႇႁဵတ်းသေပွၵ်ႈ။ ထိုင်မႃး ပီ-1376 ၼီႈၼႆႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ ႁူင်းထမ်းလူင်(လင်ၵဝ်ႇ)ၼၼ်ႉ ၽႃမၼ်းၵေႃႈတႅၵ်ႇ၊ တိုမ်းမၼ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၵေႃႈ ပူၵ်ႇလၢပ်ႈၽင်ႉယွၵ်း၊ တႅမ်ႇၵေႃႈ သမ်ႉ တႅမ်ႇဝႆႉ ၼႆလႄႈ သြႃႇၸဝ်ႈလူင် ၸင်ႇဢုပ်ႇ ဢူဝ်းၵၼ်တင်း လုင်းၶမ်းၶွင်ႇ + ပႃႈၼၢင်း တၢၼ်း ၶဝ်ပူႇဢွၵ်ႇၽူဝ်မေးသေ ၸင်ႇလႆႈၸႂ် ၵၼ်ဝႃႈ တေယႃႉသေ မႄးႁဵတ်းၶိုၼ်း ဢၼ် မႂ်ႇ ၼႆယူႇယဝ်ႉ။
ပေႃးဝႃႈ လႆႈၸႂ်ၵၼ် တႅပ်းတတ်းယဝ်ႉၵေႃႈ မိူဝ်ႈပီ-1376 ၼီႈ ဝၢႆးဢွၵ်ႇဝႃႇဢွၵ်ႇၵမ် ယဝ်ႉ လီငၢမ်း လိူၼ်သိပ်းဢဵတ်းလွင်ႈ(6)ၶမ်ႈၼၼ်ႉ သြႃႇၸဝ်ႈလူင်ႁဝ်း ၸင်ႇဢွၼ်ဢဝ်သင်ႇၶႃႇ ၸဝ်ႈၼႂ်းၵျွင်း ထူၵ်းၶူဝ်းထူၵ်းလဵင်းၶၢႆႉဢွၵ်ႇ သေ ဢွၼ်တၵႃႇၶဝ် ၼႂ်းပွၵ်ႉၼႂ်းဝဵင်း တႄႇ ယႃႉႁူင်းထမ်းၵဝ်ႇၼၼ်ႉ ယူႇယဝ်ႉ။ ပေႃးဝႃႈ ယႃႉပႅတ်ႈႁူင်းထမ်းၵဝ်ႇ ဢၼ်လႆႈမီးမႃး ပီ ပွင်း သီႇသိပ်းႁႃႈပီယဝ်ႉၼၼ်ႉ ၼႆၵေႃႈ တီႈ ၼၼ်ႈ ပဵၼ်ပၢင်ႇလူင်ၵွႃႇယူႇယဝ်ႉ။

ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈပဵၼ်ၼိူဝ်လွႆသေ ၼႃႈလိၼ်မၼ်း ဢမ်ႇပဵင်းလီ၊ ပိုၼ်ႉမၼ်းၵေႃႈ သမ်ႉတိုၵ်ႉတႅမ်ႇ ၼႆလႄႈ ၼင်ႇႁိုဝ်တေပဵင်းလီ တေသုင်လိူဝ် မႃးထႅင်ႈၼၼ်ႉ လႆႈမႄးဢဝ်လိၼ်ထူမ်သေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈပဵင်းလီလႄႈ သုင်လိူဝ်မႃးထႅင်ႈ ယူႇ ယဝ်ႉ။ ယုၵ်ႉပိုၼ်ႉမၼ်း ႁႂ်ႈသုင်ၶိုၼ်ႈထႅင်ႈ ႁႃႈထတ်း ယူႇယဝ်ႉ။ ႁူင်းထမ်းလင်ၵဝ်ႇ ၼၼ်ႉ တၢင်းၵႂၢင်ႈမၼ်း မီးပႅတ်ႇသိပ်းႁူၵ်း ထတ်းၵူၺ်းသေ မႄႇၶႂၢၵ်ႈႁႂ်ႈၵႂၢင်ႈမႃးပဵၼ် ၵဝ်ႈ သိပ်းထတ်း ပၼ်ႇမူၼ်းယူႇယဝ်ႉ။
ၼႃႈလိၼ် တီႈဢၼ်ယႃႉပႅတ်ႈႁူင်းထမ်းၵဝ်ႇ သေ မႄးဢဝ်လိၼ်ထူမ် ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ပဵင်လီသုင် လီယဝ်ႉ လီငၢမ်းၼၼ်ႉ ထိုင်မႃး လိူၼ်ၸဵင် မႂ်ႇ(3)ၶမ်ႈ သြႃႇၸဝ်ႈလူင် ဢွၼ်ႁူဝ်ၼၢမ်း ၼႃႈ-
1. ၸဝ်ႈသြႃႇသုၸႃႇတ၊ ဝတ်ႉသုၶိတႃႇရူင်ႇ၊
2. ၸဝ်ႈၶူးဝိတ်ႉၸႃႇၼၼ်ႇတ၊ ဝတ်ႉဢွင်ႇမင်ႇၵလႃႇ၊
3. ၸဝ်ႈသြႃႇပၼ်ႇၺႃႇၼၼ်ႇတ
ဝတ်ႉမႁႃႇပေႃးထိ ဝၢၼ်ႈလဝ်း၊
4. ၸဝ်ႈၶူးၸတိလ၊ ဝတ်ႉဢွင်ႇမင်ႇၵလႃႇ၊
5. ၸဝ်ႈသြႃႇၼၼ်ႇတိယ၊.   ဝတ်ႉမႁႃႇဝိသုတ်ႉထိ ဝၢၼ်ႈပၢင်ႇ၊
6. ၸဝ်ႈသြႃႇသုၸိၼ်ႇတႃႇသႃႇမိ.   ဝတ်ႉသႃႇသၼဝိပုလၼမ်ႉၶၢမ်း၊
7. ၸဝ်ႈၼႃႇရတ၊ ဝတ်ႉဢွင်ႇမင်ႇၵလႃႇ၊
8. ၸဝ်ႈဢိၼ်ႇတၵ၊ ဝတ်ႉဢွင်ႇမင်ႇၵလႃႇ-
ရႁၢၼ်းၸဝ်ႈ ၵဝ်ႈတူၼ် မင်ႇၵလႃႇၼႃႈလိၼ် လႄႈ တွၵ်ႇပၵ်း လၵ်းမၢႆတီႈ ၵွႃႇယူႇယဝ်ႉ။
ဝၢႆးသေ လွတ်ႈႁေႃးပရိတ်ႈ မင်ႇၵလႃႇၼႃႈ လိၼ်ယဝ်ႉတူဝ်ႈလီငၢမ်း ထိုင်မႃး ဝၼ်းလိူၼ် ၸဵင်မႂ်ႇ (6)ၶမ်ႈ ယၢမ်းၵၢင်ၼႂ် ၵဝ်ႈမူင်း ပၢႆ ၵဝ်ႈမိၼိတ်ႉ ပၢႆၵဝ်ႈၸႅၵ်ႉၵၢၼ်ႉ (09.09.09) ၶၢဝ်းယၢမ်းလီ မီးမင်ႇၵလႃႇၼၼ်ႉ သြႃႇၸဝ်ႈ လူင် ဢွၼ်ႁူဝ်ၼၢမ်ႈၼႃႈ ဢိၵ်ႇပႃး ရႁၢၼ်း ၸဝ်ႈလၢႆလၢႆတူၼ် တမ်းဝၢင်း မၢၵ်ႇဢုတ်ႇ သႅင်၊ မၢၵ်ႇဢုတ်ႇၶမ်း၊ မၢၵ်ႇဢုတ်ႇငိုၼ်း လႄႈ ထႃႇပၼႃႇ ၵႅဝ်ႈသႅင်ငိုၼ်းၶမ်း တီႈတေ ပၵ်းလၵ်းသဝ် တီႈၼႃႈၸဵင်ႇႁွင်ႇဝၼ်းဢွၵ်ႇ ၼၼ်ႉ ယူႇယဝ်ႉ။
ထိုင်မႃး ဝၼ်းလိူၼ်ၵမ်လွင်ႈ(8)ၶမ်ႈ(12/1/ 2015) ယၢမ်းၵၢင်ၼႂ်ၵဝ်ႈမူင်း(09:00) ၼၼ်ႉ တႄႇပူၵ်းသဝ်မင်ႇၵလႃႇသေ သိုပ်ႇႁဵတ်းသၢင်ႈ ၵွႃႇ ယူႇယဝ်ႉ။
ႁူင်းထမ်းမႂ်ႇလူင်ဝတ်ႉဢွင်ႇမင်ႇၵလႃႇ ဢၼ် မင်ႇၵလႃႇၼႃႈလိၼ်် မိူဝ်ႈလိူၼ်ၸဵင်မႂ်ႇ(3)ၶမ်ႈ၊ တမ်းဝၢင်းမၢၵ်ႇဢုတ်ႇ မိူဝ်ႈ လိူၼ်ၸဵင်မႂ်ႇ(6) ၶမ်ႈ၊ တႄႇပူၵ်းသဝ်မင်ႇၵလႃႇ မိူဝ်ႈ လိူၼ်ၵမ် လွင်ႈ(8)ၶမ်ႈ ပီ-1376 ၼီႈၼၼ်ႉ ၸုမ်းၵေႃႇ သၢင်ႈၶဝ် ဢမ်ႇလိုဝ်ႈဢမ်ႇသဝ်းသေသိုပ်ႇႁဵတ်း မႃးလႄႈ ထိုင်မႃး ပီ-1377 ၼီႈ လိူၼ်ႁူၵ်းမႂ်ႇ (15)ၶမ်ႈ ၶၢဝ်းယၢမ်းၵၢင်ၼႂ်ၵဝ်ႈမူင်း (09:00) ၼၼ်ႉ ႁဵတ်းပွႆးတၢင်ႇထီး ယူႇယဝ်ႉ။ ထီး ၼၼ်ႉ ပဵၼ် ၸဝ်ႈသြႃႇၺႃႇၼေႃးၽႃႇသ၊ ၵျွင်းၵၢင်၊ ၼမ်ႉလၼ်ႈ၊ မိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇ ႁဵတ်းပဵၼ် ငဝ်ႈၸဝ်ႈတႃႇၼလူင်သေ လူႇ တၢၼ်းဝႆႉယဝ်ႉ။ ဝၼ်းတၢင်ႇထီးၼႆႉ ပရိ သၢတ်ႈ ၸဵမ်တီႈဝၢၼ်ႈၼွၵ်ႈ ဢိၵ်ႇၼႂ်းဝဵင်း ဢွၼ်ၵၼ် မႃးၶဝ်ႈႁူမ်ႈလူႇတၢၼ်း သႃႇထု ဢၼုမေႃးတၼႃႇၸွမ်းလႄႈ သမ်ႉပေႃးၵိုၼ်း လူင်ဝႆႉ တႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈ ယူႇယဝ်ႉ။
ဝၢႆးသေတၢင်ႇထီးယဝ်ႉၵေႃႈ ၸုမ်းႁဵတ်းၵၢၼ် ၵေႃႇသၢင်ႈၶဝ် သိုပ်ႇၶတ်းၸႂ်ႁဵတ်းသၢင်ႈ ၵင်ႈ၊ မုင်း၊ သိူဝ်ႇ၊ တႃးသီ၊ ႁၢင်ႈၶိူင်ႈၾႆး ယဝ်ႉ တူဝ်ႈၵွႃႇပိူင်လိူင်းသေလႄႈ ထိုင်မႃး လိူၼ် ပႅတ်ႇတုတိယမႂ်ႇ (13)ၶမ်ႈၼၼ်ႉ လႆႈၶဝ်ႈယူႇ သဝ်း ၸႂ်ႉတိုဝ်းၵွႃႇယူႇယဝ်ႉ။ ႁူင်းထမ်းမႂ်ႇ လူင်ၼႆႉ ပဵၼ်တီႈသင်ႇၶႃႇၸဝ်ႈၼႂ်းၵျွင်း ႁူမ်ႈ ၵၼ်ဝႆႈၽြႃး ၵၢင်ၶမ်ႈၵၢင်ၼႂ် ၵူႈဝၼ်း၊ ဢၢၼ်ႇ လိၵ်ႈဢၢၼ်ႇထမ်း၊ သွၼ်လိၵ်ႈ ႁဵၼ်းထမ်း ၵူႈဝၼ်း လႄႈ ဝၼ်းသိၼ်ၼႂ်းဝႃႇ ပဵၼ်တီႈ ပေႃႈသိၼ်မႄႈသိၼ်ၶဝ် ႁပ်ႉသိၼ်၊ ထွမ်ႇ ထမ်း၊ ၼင်ႈတြႃးၽႃႇဝၼႃႇ ႁဵၼ်းထွမ်ႇဢဝ် တြႃးပတိတ်ႉၸသမုပ်ပၢတ်ႈ ဢၼ်တၢမ်တူဝ် သြႃႇၸဝ်ႈလူင် ပူင်သွၼ်ပၼ် ၼၼ်ႉသေ ႁူမ်ႈၵၼ်ႁဵတ်းၵၢၼ်လီၵုသူဝ်ႇ ၼႂ်းမၼ်းယဝ်ႉ။

ၶွတ်ႇယွတ်ႈ
ႁူင်းထမ်းမႂ်ႇလူင် ဝတ်ႉဢွင်ႇမင်ႇၵလႃႇ ၼႆႉ တၢင်းၵႂၢင်းတၢင်းယႂ်ႇမၼ်း မီးၵဝ်ႈသိပ်းထတ်း ပၼ်ႇမူၼ်းသေ တၢင်းသုင်းမၼ်းသမ်ႉ တေႃႇ ထိုင်ၸိၵ်းထီး မီးယူႇ ပႅတ်ႇသိပ်းထတ်း ပၢႆ ၵဝ်ႈပႅၵ်ႇ ၼႆယဝ်ႉ။
ႁူင်းထမ်းမႂ်ႇလူင်ၼႆႉ ပဵၼ်ဢၼ်သြႃႇၸဝ်ႈ လူင် ဢၵ်ႉၵသေႇၼ ဢွၼ်ႁူဝ် ၼၢမ်းၼႃႈ-
- လုင်းၶမ်းၶွင်ႇ+ပႃႈၼၢင်းတၢၼ်း ၶဝ်တင်းႁိူၼ်း၊ ဝၢၼ်ႈလွႆတႆးလီ၊ ၸႄႈဝဵင်းၵႃလိ၊
- တပ်ႉၸုမ်းမၢႆ(7)၊ လွႆတႆးလီ  ထုင်ႉၵုၼ်ပၢင်ၵုၼ်ၶူင်း၊ ၸႄႈဝဵင်းၵႃလိ၊
- မႄႈၸၢင်းဢွၼ်ႇ၊ ၸၢႆးၼွင်ႉ+ၼၢင်းၸၢမ်ၶမ်း လုၵ်ႈလၢၼ်တင်းသဵင်ႈ၊ ပွၵ်ႉ(1)၊ ဝဵင်းၵုၼ်ႁဵင်၊
- သၢင်ႇၸၢႆး+ၼၢင်းၼူၼ်း လုၵ်ႈလၢင်းတင်းႁိူၼ်း၊  ပွၵ်ႉ(4)၊ ဝဵင်းၵုၼ်ႁဵင်
ၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ႁဵတ်းပဵၼ် ၸဝ်ႈတႃႇၼလူင် ၶၢမ်ႇငဝ်ႈ၊ ၸဝ်ႈတႃႇၼ တီႈၸမ်တီႈၵႆ တင်း ၼမ် ႁူမ်ႈႁွမ်းလူႇတၢၼ်းသေ ႁဵတ်းသၢင်ႈဝႆႉ ယဝ်ႉ။
ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ယဝ်ႉတူဝ်ႈ လီငၢမ်းယဝ်ႉလႄႈ မိူဝ်ႈပီသႃႇသၼႃႇ-2560 ဝႃႇ၊ ပီတႆး-2111 ၼီႈ၊ ပီၵေႃးၸႃႇ-1378 ၼီႈ၊ လိူၼ်ၸဵင်မႂ်ႇ (15)ၶမ်ႈ (14.12.2016) ဝၼ်းပုတ်ႉၼၼ်ႉ တေႁဵတ်းပဵၼ် ပၢင်ပွႆးလူႇတၢၼ်းယၢတ်ႇၼမ်ႉ ၵျွင်းမႂ်ႇလူင်သေ လူႇတၢၼ်းထိုင် ၼႂ်းသႃႇသ ၼႃႇမုၼ်ၶမ်းၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ ၸႅၵ်ႇဝၢၵ်ႈၵုသူဝ်ႇ ပၼ်ထိုင် ၽီသၢင် သတ်းၵူၼ်းၵွႃႇ ယူႇယဝ်ႉ။

ႁႂ်ႈယူႇလီမီးငိုၼ်း၊ ႁႂ်ႈၶတ်းၸႂ်ႁဵတ်းသၢင်ႈ ၼႃႈၵၢၼ် ဢၼ်တေပဵၼ်ပိုၼ်းႁၢင်ႈလီဝႆႉ တႃႇ ၽႂ် မၼ်း ၵူႈၵေႃႉ သၵ်းၵမ်းလူၺ်ႈ။

ၽူႈတႅမ်ႈတၢင်ႇပိုၼ်း

ၸဝ်ႈၶူးၸတိလ